| Anaerobik solunum, oksijensiz solunum olarak da bilinen bu sistem, oksijenin bulunmadığı veya az bulunduğu ortamlarda moleküllerin oksidasyonu yani indirgenmesi ile enerji üretim biçimidir. Aerobik solunum ile farkı, oksijen kullanımıdır. İnsanlarda ve gelişmiş canlılarda aerobik solunumun yanında anaerobik solunum yaptıkları bilinmektedir. Özellikle fazla enerji harcandığı durumlarda ya da oksijensiz ortamlarda dokulara yeterli miktarda oksijen iletilemez. Böyle durumlarda glikolizin parçalanması oksijensiz olarak gerçekleşir. Bu yıkım tam verim edilmezken, tam yıkım oluşmadığından oluşan enerji miktarı oldukça azdır.
Anaerobik Solunumun Mekanizması
Anaerobik solunum sırasında glikoz, oksijen kullanılmadan enerjiye dönüştürülür. Bu süreçte son ürün olarak laktik asit birikir. Bilindiği üzere laktik asit yorgunluk ve uykusuzluğa sebep olduğundan, oksijenin yetersiz, karbondioksitin bol olduğu durumlarda vücudumuzun yorgun olduğunu hissederiz. Bu solunum bazı bakteri türlerinde ve mayalarda gözlenirken, oksijenin bulunmadığı ortamlarda şeker moleküllerini parçalayarak enerji elde edilir. Bu canlılarda son ürün olarak alkol elde edilirken, fermantasyon yani mayalanma olarak adlandırılır. Bu canlılara bataklıkta yaşayan canlılar, kirli göllerin altındaki bakteriler örnek olarak verilebilir. Başka bir önemli örnek ise çöplerde yaşayan bir bakteri türü olan canlı son ürün olarak metan gazı oluşturur.
Metan Gazı ve Çevresel Etkileri
Bilindiği üzere metan, organik kimyanın H2N2+2 formüllü yapılarından biridir. Patlayıcı kimliği ile bilinir. Büyük ve kalabalık olan şehirlerde çöplüklerin yanmasının ve patlamasının sebebi bu gaza bağlıdır. Bizdeki hücrelerin aynı şekilde oksijensiz solunumu ile asit üretimi sonucu beyin hücreleri uyarılır. Beyin hücrelerinin uyarılmasından dolayı vücudumuzda ağrılar oluşur. Aslında sadece olumsuz etkileri yoktur. Olumlu etkisine örnek olarak bira mayasında etil alkol fermantasyonu ile mayalanma olayını gerçekleştirilir ve yalnızca etil alkol fermantasyonunda karbondioksit açığa çıktığının altını çizmekte fayda var.
Anaerobik Solunumun İnsan Vücudundaki Rolü
Bu solunum aynı zamanda bazı çizgili kaslarımızdaki hücrelerimizin yaptığı solunum çeşididir. Kaslar çok çalıştığında oksijen yeterli gelmediğinden bu solunumu gerçekleştirirler. Bu olay ortalama altında bir olarak bilinmektedir. Çok konuştuğumuzda ya da zor çiğnemelerden dolayı da çenedeki ağrının sebebidir. Eğer laktik asit açığa çıkmadığını varsayacak olursak vücuttaki ağrıların bittiği görülecektir. Ancak tahminlerin aksine ağrıların bitmesi iyi sonuca değil kötü sonuca yol açmaktadır. Ağrılar ve yorgunluk olmasaydı, harekete devam edecek ölümle sonuçlanacaktı. Atların koşarak çatlaması olayı tam olarak bu solunuma bağlanır.
Anaerobik Egzersiz ve Faydaları
Anaerobik egzersiz denilen olay ise oksijensiz ortamlarda yapılan sporun tanımıdır. Bu egzersizi yapan kişinin kalp atış hızı normal spor yapan birine göre daha hızlıdır. Anaerobik egzersizler, kas gücünü ve dayanıklılığını artırır. Ayrıca metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını teşvik eder.
Alaktik Enerji Sistemi
Spor yapılırken bu solunum sistemine başvurulduğu haldeki basamaklardan biridir. Spor yapılırken hücrenin oksijensiz çalışma süresi, beş saniyeden az yirmi saniyeden fazla olmayacak şekilde gerçekleşir. Totaldeki çalışma süresi ise altı ila sekiz dakikayı geçmemelidir. Bu nedenle sık sık dinlenilmesi gerekir.
Laktik Enerji Sistemi
Uygun koşullar dahilinde bu sistemi yaklaşık yüzde 300 oranında geliştirmeniz mümkündür. Aynı zamanda kırk ila altmış saniyelik periyotlarla gerçekleştirilmelidir. İki dakika sonra aerobik solunum devreye gireceğinden bu süre aşılmamalıdır. Totaldeki süreç ise 10-12 dakika arasındadır. Çalışma dinlenme oranları ortalama üçte bir iken bu süreç 3-4 dakika gibidir.
Anaerobik Solunumun Avantajları - Hızlı enerji üretimi sağlar.
- Oksijenin yetersiz olduğu durumlarda hayatta kalmayı sağlar.
- Kas gücünü ve dayanıklılığını artırır.
- Metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını teşvik eder.
Sonuç
Anaerobik solunum, oksijenin yetersiz olduğu durumlarda enerji üretimini sağlayan önemli bir biyokimyasal süreçtir. Bu süreç, hem insan vücudunda hem de çeşitli mikroorganizmalarda farklı şekillerde gerçekleşir ve çeşitli avantajlar sunar. Özellikle spor ve egzersiz sırasında bu sistemin etkin kullanımı, performansı artırabilir ve metabolizmayı hızlandırabilir. Ancak, bu süreçlerin olumsuz etkilerini minimize etmek için dikkatli ve bilinçli bir şekilde uygulanması önemlidir.
|
