Solunum Sistemi Konu Anlatımı

Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu enerji, besinlerden sağlanır. Hücre içinde besinlerden enerji üretebilmek için besinlerin oksijenle parçalanması gereklidir. Hücre içinde besin maddelerinin oksijen gazı kullanarak parçalanması ya da enerji üretilmesine solunum adı verilir. Solunum için besin ya da oksijen gereklidir ve solunum sonucu hücrelerde su, karbondioksit gazı ve enerji açığa çıkar. Solunum sonucu üretilen enerji yaşamsal faaliyetlerde kullanılırken, su ve karbondioksit gazı ise hücrenin dışına atılır.

Solunum Sistemi Nedir?

Hücre içi solunum olayının gerçekleşebilmesi için gerekli olan oksijen gazının havadan alınarak kana verilmesini ve kandaki karbondioksit gazının da alınarak havaya atılmasını sağlayan sistemlere solunum sistemi adı verilir. Solunum sistemini oluşturan organlara solunum sistemi organları denir. İnsanlarda solunum sistemi organları sırasıyla burun, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronş, bronşçuk ve akciğerlerdir. Solunum sistemiyle dışarıdan alınan havadaki oksijen gazını kana veren ve kandaki karbondioksit gazını alarak solunum sistemine ileten organa solunum temel organı adı verilir. İnsanlarda solunum temel organı akciğerlerdir. Diyafram kası, göğüs kasları ve kaburgalar solunum sistemine yardımcı olan yapılardır. Solunum sistemi nefes alma ve verme olayları sayesinde çalışır. Solunum için gerekli olan oksijen gazının havadan alınarak kana verilmesine nefes alma, kanda olan karbondioksit gazının alınarak dışarı atılmasına nefes verme adı verilir. Solunum ve soluk alıp verme olayları aynı kavramlar değildir. Solunum hücre içi bir olayken, soluk alıp verme hücre dışı bir olaydır.

Solunum Sistemi Organları

İnsanlarda burun, yutak, gırtlak, soluk borusu ve akciğerler solunum sistemi organlarıdır.

Burun

Dışarıdan alınan havanın solunum sistemine ilk girdiği yer olup, hem solunum sisteminin başlangıç organı hem de koku alma duyu organıdır. Havanın ısıtılıp nemlendirilmesini burun kanalları, havadaki toz ve mikropların tutulmasını ise burun kılları ve sümük salgısı sağlar.

Yutak

Yutak, ağızdan sonra gelen boşluktur. Üst taraftan ağız ve burun boşluğuna, alt taraftan gırtlak ve yemek borusuna açılır.

Gırtlak

Soluk borusu ile yutak arasında bulunan, kıkırdaktan yapılmış, ses kutusu olarak da adlandırılan organdır. Gırtlak, solunum için alınan havanın soluk borusuna, besin maddeleri ve suyun ise yemek borusuna iletilmesini sağlar.

Soluk Borusu

Gırtlak ile akciğerler arasında bulunan, kıkırdaktan yapılmış, 10-12 cm uzunluğunda bir borudur.

Bronşlar

Soluk borusu, akciğerlere girmeden önce iki kola ayrılır. Bu kollardan her birine bronş adı verilir.

Bronşçuklar

Bronşlar akciğerlere girdikten sonra daha küçük ve birçok kola ayrılır. Bu kollardan her birine bronşçuk adı verilir.

Akciğerler

Kalple birlikte göğüs boşluğunda bulunan, açık pembe renkli, esnek, büyüyüp küçülebilen, sağda ve solda birer tane olacak şekilde toplam iki tane olan solunum sisteminin temel organlarıdır.

Solunumun İşleyişi

Solunum sistemi, nefes alma ve verme olayları ile çalışır. Nefes alma sırasında diyafram kası kasılarak aşağı doğru hareket eder ve göğüs boşluğunu genişletir. Bu genişleme, akciğerlerin genişlemesine ve hava ile dolmasına neden olur. Nefes verme sırasında ise diyafram kası gevşer ve yukarı doğru hareket eder, bu da göğüs boşluğunun daralmasına ve akciğerlerdeki havanın dışarı atılmasına neden olur.

Solunum Sistemi Hastalıkları

Solunum sistemi, çeşitli hastalıklara karşı hassastır. Bu hastalıklar arasında astım, bronşit, zatürre, KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) ve akciğer kanseri bulunur. Bu hastalıklar, solunum yollarının tıkanmasına, iltihaplanmasına ve akciğerlerin işlevini yerine getirememesine neden olabilir.

Solunum Sistemini Koruma Yolları